Z jednej strony brak realistycznej i odrębnej wyceny procedur oraz efektywnego mechanizmu finansowania, a z drugiej brak obowiązujących standardów, monitorowania jakości, systemu referencyjności i akredytacji zakładów diagnostyki patomorfologicznej i genetycznej nowotworów – to elementy, które składają się na obraz aktualnych problemów w dziedzinach o kluczowym znaczeniu dla wyboru i przebiegu optymalnego leczenia osób chorych na nowotwory.

Patomorfologia zajmuje się rozpoznawaniem, klasyfikacją oraz prognozowaniem chorób na podstawie zmian morfologicznych w komórkach, tkankach i narządach. Obecnie, w erze terapii celowanej w onkologii, rola diagnostyki patomorfologicznej jest kluczowa w ustaleniu rozpoznania nowotworu i identyfikacji chorych, którzy odniosą korzyść z planowanego, leczenia ukierunkowanego molekularnie (we współpracy z diagnostą molekularnym i klinicystą).

Diagnostyka patomorfologiczna jest dzisiaj dziedziną praktycznie niewidoczną w naszym systemie opieki zdrowotnej, w przeciwieństwie do systemów działających w innych krajach Europy. Nie ma jednolicie obowiązującej listy procedur patomorfologicznych i algorytmów diagnostycznych oraz odrębnej realistycznej wyceny tych procedur. Diagnostyka patomorfologiczna jest zawarta w innych procedurach medycznych (najczęściej chirurgicznych), tak przedmiotowo, jak i finansowo. Powoduje to sytuację, w której zakłady diagnostyki patomorfologicznej posadowione w strukturach szpitali są postrzegane jako kosztochłonne i nieprzynoszące zysku, ze wszystkimi konsekwencjami tej sytuacji.

Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie standardów postępowania medycznego w dziedzinie patomorfologii został przekazany do konsultacji społecznych 29 września 2015 r. Do dziś nie został podpisany. Określa on miejsce patomorfologii w systemie ochrony zdrowia. Definiuje diagnostykę patomorfologiczną przez wskazanie czynności patomorfologicznych, określa zakresy uprawnień dla poszczególnych zawodów (lekarze patomorfolodzy, diagności laboratoryjni) i ich kwalifikacji, zasady zleceń do diagnostyki patomorfologicznej, procedury wewnętrzne (w tym archiwizacji materiału), poziomy referencyjności czy wreszcie zasady polityki jakości.

W oczekiwaniu na decyzje Ministerstwa Zdrowia, z inspiracji prof. Anny Nasierowskiej-Guttmejer (prezes Polskiego Towarzystwa Patologów i kierownik Zakładu Patomorfologii w Centralnym Szpitalu Klinicznym MSW w Warszawie) oraz prof. Radzisława Kordka środowisko patomorfologów  opracowało swoją Strategię Poprawy Sytuacji w Patomorfologii, która została złożona na ręce Pana Ministra Krzysztofa Łandy. Ten obszerny dokument powiązał strategię poprawy sytuacji w patomorfologii z celami wytyczonymi w Strategii Walki z Rakiem w Polsce w latach 2015-2024. Jego cel podstawowy to określenie patomorfologii jako dziedziny ochrony zdrowia w kontekście zmian systemowych. Najważniejsze działania zmierzające do jego osiągnięcia to:

1. Określenie wymogów, jakie powinny spełniać jednostki patomorfologii, aby istniały możliwości zachowania standardów wykonania i oceny preparatów.

2. Zatwierdzenie zaleceń PTP przez organ upoważniony przez MZ, dotyczących algorytmów diagnostycznych, ujednoliconych raportów i zaleceń do badania makroskopowego.

3. Uznanie patomorfologii jako dziedziny priorytetowej w systemie ochrony zdrowia.

4. Wyodrębnienie i uwzględnienie procedur patomorfologicznych w cenniku NFZ.

5. Doposażenie zakładów patomorfologii w sprzęt i systemy informatyczne, proponowane w projekcie zgłoszonym do finansowania przez Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych.

6. Stworzenie systemu akredytacji i kontroli jakości zakładów/ pracowni patomorfologicznych oraz wprowadzenie stopni referencyjności zakładów patomorfologii przez  Ministerstwo Zdrowia.

7. Integracja kooperacji patomorfolog-klinicysta, zwłaszcza w systemie opieki zdrowotnej związanym z szybką diagnostyką onkologiczną.

8. Wprowadzenie informatyzacji w zakładach pracy, która ułatwi powszechne zastosowanie raportów patomorfologicznych oraz kontrolę zarządzania zakładami patomorfologii.