Polskie Towarzystwo Onkologiczne chce aktywnie uczestniczyć w konsultacjach nad opracowaniem nowego Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych oraz wspierać resort zdrowia w tworzeniu zintegrowanej i spójnej polityki zdrowotnej w zakresie leczenia onkologicznego. W tym celu został zaprezentowany raport "Stan dostępności do leczniczych świadczeń onkologicznych w Polsce – analiza i rekomendacje". Wynika z niego, że w Polsce występują „białe plamy” w dostępie do leczenia pacjentów nowotworowych, największe w przypadku dostępu do radioterapii.

„Liczba pacjentów leczonych na nowotwory złośliwe w Polsce wzrośnie o ok. 15% w 2020 r. i o 28% w 2025 r. w stosunku do roku 2014. Zwiększenie dostępności do świadczeń onkologicznych, a więc stopniowa likwidacja „białych plam” polskiej onkolgii, powinno być jednym z najważniejszych priorytetów polityki zdrowotnej Polski.  Raport prezentuje ilościowe, jakościowe  i geograficzne „białe plamy” świadczeń stosowanych w leczeniu onkologicznym, a także opisuje potrzeby w zakresie rozwoju sieci ośrodków radioterapii w Polsce w perspektywie do 2020 r.. Jesteśmy przekonani, że przekazywany raport przyczyni się do poprawy dostępności do leczenia dla polskich pacjentów” – podkreśla przewodniczący Polskiego towarzystwa Onkologicznego, prof. Jacek Fijuth.

 „Białe plamy” w największym stopniu dotyczą radioterapii oraz w mniejszym, ale tylko nieznacznie, chemioterapii i innowacyjnych terapii lekowych. Najlepsza dostępność dotyczy leczenia chirurgicznego, co nie znaczy bynajmniej, że leczenie zabiegowe wysokiej jakości jest równomiernie dostępne dla mieszkańców całego kraju.

„Z analiz raportu wynika, że największe potrzeby dotyczące rozwoju sieci ośrodków onkologicznych są obecnie w województwach: mazowieckim, kujawsko-pomorskim, pomorskim, lubelskim, lubuskim, podlaskim, warmińsko-mazurskim i wielkopolskim. Jedynym województwem bez „białych plam”  w zakresie onkologii we wszystkich trzech rodzajach leczenia stosowanego w tej dziedzinie jest województwo śląskie” – zaznaczył prof. Jacek Fijuth.

Uprzywilejowane pod względem dostępności do leczenia onkologicznego w Polsce są osoby mieszkające w wielkich miastach, stolicach województw. Największym ograniczeniem jest dostępność do radioterapii. W Polsce na 1 akcelerator przypada średnio 267 097 osób, podczas gdy średnia dostępność w krajach europejskich na 1 akcelerator na 200 000  mieszkańców (5 aparatów na 1 mln mieszkańców). Ponadto na mapie Polski występują „białe plamy” pod względem  czasu dojazdu na leczenie. Są miejsca, gdzie dojazd do najbliższego ośrodka z radioterapią wynosi ponad godzinę jazdy samochodem (m.in. białe plamy w województwie pomorskim, podlaskim, lubelskim, warmińsko-mazurskim, kujawsko-pomorskim,  zachodniopomorskim).

„Analiza danych potwierdza, że konieczne jest zwiększenie liczby ośrodków świadczących usługi radioterpii w poszczególnych województwach, adekwatnie do potrzeb i norm europejskich. Osiągnięcie w ciągu najbliższych pięciu lat, w latach 2016–2020, aktualnego średniego europejskiego poziomu dostępności do świadczeń z zakresu radioterapii powinno znaleźć się w celach operacyjnych opracowywanego Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych na lata 2016–2025” – zaznaczył dyrektor Zespołu ds. Samorządowych Ośrodków Onkologicznych przy Marszałkach Województw RP, prof. Julian Malicki.  Pod uwagę należy w tym kontekście wziąć, że w ciągu najbliższej dekady, a więc w latach 2016–2025, na które planowany jest kolejny Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych, wymianie podlegać powinno łącznie 115 ze 144 aktualnie użytkowanych akceleratorów. Dzięki „białym plamom” wskazanym w raporcie na mapie Polski i mapach poszczególnych województw widać wyraźnie, gdzie decydenci polityki zdrowotnej powinni szczególnie poprawić pacjentom dostęp do leczenia onkologicznego.

Warto podkreślić w tym miejscu, że plan rozwoju radioterapii nie może bazować wyłącznie na planowaniu sprzętu, wymaga on także planu rozwoju kadr medycznych – lekarzy, fizyków, techników oraz pielęgniarek. Według danych z raportu Konsultanta Krajowego oraz materiałów analizowanych podczas opracowywania Raportu wynika, że do 2020 r. w Polsce powinno się wykształcić 130 radioterapeutów, 250 fizyków medycznych oraz 370 techników radioterapii.

„Wyniki leczenia pacjentów onkologicznych w Polsce znacznie odbiegają od tych, które są średnio osiągane w krajach UE, pod niektórymi względami różnica w skuteczności leczenia pacjentów sięga nawet 30%. Oznacza to corocznie przedwczesną śmierć kilkudziesięciu tysięcy osób.” – podkreśliła prezes Fundacji My Pacjenci, Ewa Borek. Po leczeniu chirurgicznym, któremu skuteczne wyleczenie zawdzięcza ok. 22% ogółu chorych w UE, to właśnie radioterapia jest drugą najskuteczniejszą metodą stosowaną w onkologii. Analizy poziomu dostępności świadczeń w ramach poszczególnych rodzajów leczenia pacjentów onkologicznych, przeprowadzone w ramach prac nad raportem, wskazują, że w Polsce wciąż nie przykłada się dostatecznej wagi do kwestii adekwatności dostępu do radioterapii w odniesieniu do jej wpływu na skuteczność leczenia.

Aby Polska w ciągu pięciu lat, czyli do 2020 r., osiągnęła poziom dostępności 5 aparatów MV na 1 mln mieszkańców, należy opracować plan rozwoju radioterapii. Powinien on uwzględniać wskaźnik dostępności oraz wnioski wynikające z mapy potrzeb zdrowotnych dla onkologii (uwzględniającej demografię i prognozowaną zapadalność na nowotwory). Powyższy plan powinien być opracowany w roku 2015 lub najpóźniej do końca pierwszego kwartału 2016 r. Efektem takiego programu winny być rekomendacje dla lokalizacji nowych ośrodków uwzględniające jakościowe, ilościowe i geograficzne „białe plamy” radioterapii w Polsce, a które szczegółowo opisano w raporcie (z podziałem na województwa). 

Polskie Towarzystwo Onkologiczne, dostrzegając konieczność zmian w dostępie do leczenia onkologicznego, zwróciło się z apelem o podjęcie wspólnego dialogu na forum Parlamentu w celu poprawy sytuacji polskich pacjentów. Dane zawarte w raporcie pozwalają na rzeczową i efektywną dyskusję oraz rozpoczęcie wspólnej pracy nad likwidacją „białych plam” w polskiej onkologii dla polskich pacjentów.