W Polsce w ostatnich sezonach epidemicznych liczba zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę przekracza kilka milionów. W obecnym sezonie grypowym zachorowało już prawie 4,4 mln osób. Szczególnie groźne dla zdrowia są powikłania pogrypowe, a jednym z najpoważniejszych jest zapalenie mięśnia sercowego. U osób leczących się z powodu chorób układu krążenia oraz osób starszych w sezonie grypowym istnieje znacząco większe ryzyko wystąpienia zawału serca. Dlatego też eksperci Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy zadedykowali rok 2018 walce z kardiologicznymi powikłaniami grypy.

Podczas dorocznego spotkania Flu Meeting eksperci dokonali częściowego podsumowania epidemicznego sezonu 2017/18 i po raz kolejny wskazali na potrzebę nieustającej edukacji zarówno lekarzy, jak i pacjentów. Według danych NIZP-PZH do tej pory na grypę i choroby grypopodobne zachorowało aż 4 355 558 osób, co oznacza 15% więcej przypadków niż w analogicznym okresie poprzedniego sezonu. O ciężkim przebiegu grypy w tym sezonie świadczy fakt, iż hospitalizacji wymagało 12% więcej osób (15 363 hospitalizacji). Odnotowano również więcej, bo aż 37 przypadków zgonów. Eksperci podkreślają, że szczepieniom, które są najskuteczniejszym sposobem zabezpieczenia się przed grypą (ich skuteczność wynosi 60-90%), powinny się poddawać głównie osoby z grup ryzyka, tzn. dzieci, osoby starsze, kobiety w ciąży, diabetycy oraz osoby borykające się z chorobami układu sercowo-naczyniowego i oddechowego.

W ostatnim sezonie w Polsce odnotowano 10% wzrost liczby zaszczepionych przeciw grypie osób, wyszczepialność jest jednak ciągle bardzo niska, bo wynosi zaledwie 3,7%. 

„Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) co roku na świecie na grypę choruje od 330 mln do 1,6 mld ludzi, z których od 500 tys. do 1 mln umiera. Przypadki grypy rejestruje się w każdej grupie wiekowej. Największa zapadalność dotyka zwykle dzieci i nastolatków, podczas gdy najwięcej zgonów występuje w grupie ludzi starszych” – mówi Michał Seweryn, twórca raportu „Szczepienia przeciwko grypie w państwach europejskich”, prezes zarządu EconMed Europe.

Grypa może doprowadzić do ostrych zapaleń wieńcowych, przewlekłej niewydolności serca czy wirusowych zapaleń mięśnia sercowego i osierdzia, a każde z tych powikłań może zakończyć się zgonem pacjenta. Wykazano, że ok. 1/4 zawałów serca poprzedzona jest ostrą infekcją układu oddechowego, a jest to tylko jedno z możliwych powikłań kardiologicznych grypy. Badania naukowe wykazują zmniejszenie o ok. 30% ryzyka wystąpienia poważnych incydentów sercowo-naczyniowych wśród pacjentów z chorobą wieńcową, zaszczepionych przeciw grypie – w porównaniu z grupą nieszczepioną. Dlatego m.in. wiele europejskich i amerykańskich towarzystw kardiologicznych jednoznacznie zaleca coroczne szczepienie u wszystkich pacjentów z przewlekłymi chorobami serca i układu krążenia, szczególnie u osób starszych. 

Naukowcy z Aston Medical School w Birmingham i Cambridge University przeprowadzili badanie nad głównymi przyczynami zawału serca czy udaru. Po przeanalizowaniu szeregu czynników doszli do wniosku, że otyłość jest mniej szkodliwa dla układu krążenia niż popularne infekcje, takie jak grypa. Infekcje prowadzą do powstawania stanu zapalnego w naczyniach krwionośnych, co w konsekwencji przyczynia się do powstawania w tych naczyniach zakrzepów. Naukowcy nie mają wątpliwości, że pacjenci, którzy przeszli silną infekcję, powinni być traktowani tak samo, jak ludzie borykający się z wysokim ciśnieniem tętniczym krwi, wysokim cholesterolem czy cukrzycą.

Najnowsze badania potwierdzają związek między ostrym zawałem mięśnia sercowego a grypą. Określono 6-krotny wzrost ryzyka wystąpienia zawału serca u pacjentów z grypą potwierdzoną badaniem laboratoryjnym. Największy wzrost ryzyka tego groźnego zdarzenia sercowego obserwowano w ciągu 1. tygodnia od zdiagnozowania grypy. Ryzyko rosło najwyraźniej u pacjentów starszych oraz u osób zakażonych wirusem grypy typu B.

W opinii prof. Andrzeja Ciszewskiego, eksperta z Instytutu Kardiologii w Warszawie, przypadki pogrypowego zapalenia mięśnia sercowego są prawdopodobnie znacznie częstsze niż się je rozpoznaje. „Objawy mogą być bardzo niecharakterystyczne i zazwyczaj przypisujemy je osłabieniu po przebytej infekcji, zmęczeniu, przepracowaniu itd. Często też nie kojarzymy objawów kardiologicznych z przebytą przed kilkoma tygodniami infekcją. Jeżeli po infekcji grypowej, z gorączką powyżej 38 °C, długo utrzymuje się osłabienie, przyspieszona czy nierówna praca serca i osoba czuje, że dochodzenie do siebie jest dłuższe niż po dotychczasowych infekcjach, to to wystarcza do podejrzenia i konieczności wykluczenia czy nie jest to pogrypowe zapalenie mięśnia sercowego”.

Bardzo ważne jest nie tylko właściwe diagnozowanie i rozpoznawanie objawów grypy, ale również podejmowanie działań profilaktycznych, które pomogą zapobiec powikłaniom pogrypowym. Szansę na to dają szczepienia przeciw grypie. Eksperci Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy podkreślają, że o szczepieniach należy zacząć myśleć już we wrześniu, ponieważ okres jesienno-zimowy jest najlepszym momentem do zaszczepienia się przeciw grypie.