2019-11-18 Aktualności

W ostatnich latach specjaliści, oceniając skuteczność terapeutyczną stwardnienia rozsianego (SM), przywiązują coraz większą wagę do zmniejszenia objętości mózgu. Jednym z objawów zachodzących zmian, odczuwanych przez osoby z SM, mogą być zaburzenia funkcji poznawczych wpływające znacząco na stan jakości życia chorych. Obecnie dzięki nowym dostępnym terapiom potrafimy hamować postęp choroby, a czasami nawet poprawić stan osób z SM. W procesie terapeutycznym istotne jest także ćwiczenie funkcji poznawczych oraz rozwijanie rezerwy w tym zakresie. Kluczowa jest jednak odpowiednia wiedza na temat sposobów zapobiegania procesom zmniejszenie sprawności poznawczej, dlatego należy prowadzić szerokie działania edukacyjne skierowane do osób z SM i ich bliskich. 

Zmniejszenie objętości mózgu (atrofia mózgu, czyli zanik tkanki nerwowej) jest naturalnym procesem wynikającym ze starzenia się organizmu. Jest to bardzo powolne zanikanie komórek nerwowych w mózgu. W niektórych chorobach, głównie neurologicznych do jakich zaliczamy stwardnienie rozsiane (SM), ten proces postępuje zdecydowanie szybciej – mówi dr n. med. Aleksandra Podlecka-Piętowska, neurolog z Kliniki Neurologii  Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, ekspertka kampanii Nie sam na SM.

Część osób z SM obserwuje u siebie objawy świadczące o zaburzeniach funkcji poznawczych. Główne skargi chorych dotyczą problemów z koncentracją, ogólnego spowolnienia wykonywania codziennych czynności czy zapamiętywania informacji. Celem terapeutycznym jest dążenie do niepojawiania się danych objawów lub ich zminimalizowanie. Coraz lepsze leki umożliwiają opóźnienie i spowolnienie procesu zmniejszania objętości mózgu. Jeżeli osoba z SM zaobserwuje u siebie trudności w codziennym funkcjonowaniu, planowaniu lub rozwiązywaniu zadań, powinna o tym porozmawiać z lekarzem prowadzącym. Można przeprowadzić dodatkowo testy pozwalające na określenie dziedzin, w których występują deficyty oraz zaplanować dalsze postępowanie.

Od początku choroby zachodzą procesy neurodegeneracyjne, w wyniku których zanikają komórki nerwowe. W początkowym stadium choroby ten objaw nie jest odczuwalny, nawet jeżeli tych aksonów jest stopniowo coraz mniej. U osób z SM z czasem proces zapalny wygasza się i częstotliwość rzutów zdecydowanie zmniejsza się. Wtedy właśnie ujawnia się zanik mózgu, który kumulował się przez kilka lat – stwierdza dr n. med. Podlecka-Piętowska.

Pomiaru zmniejszenia objętości mózgu dokonuje się głównie przy użyciu specjalnych programów w aparatach rezonansu magnetycznego (MRI). Metoda ta pozwala określić, jak na przestrzeni pewnego okresu zmienia się objętość mózgu. Oceny tej dokonuje radiolog porównując np. 2 badania w odstępie czasu, wykonane na tym samym aparacie oraz oceniając, czy doszło do zmniejszenia objętości mózgu.

W przypadku zaniku mózgu, w kolejnych badaniach radiologicznych wykonanych u tego samego chorego widzimy obraz jakby mózg kurczył się. W badaniu wykonanym po pewnym czasie objętość mózgu jest coraz mniejsza, powiększają się za to przestrzenie wypełnione płynem mózgowo-rdzeniowym, a zmniejsza się ta część, gdzie jest tkanka nerwowa – wyjaśnia dr n. med. Monika Nojszewska, neurolog z Kliniki Neurologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, ekspertka kampanii Nie sam na SM.

 

Funkcje poznawcze i objawy towarzyszące

Ćwiczenie funkcji poznawczych powinny mieć charakter profilaktyczny. Regularne stawianie wyzwań umysłowi może opóźnić rozwój zmniejszenia objętości mózgu i podnieść jakość życia osoby z SM. Czytanie książek, pisanie, ciągłe poszerzanie wiedzy, układanie puzzli, rozwiązywanie krzyżówek, taniec, pływanie, chodzenie do teatru, spotykanie się w gronie przyjaciół czy udział w działalności grup społecznych, mają działania ochronne, wpływają na plastyczność mózgu, dostosowywanie się do nowych sytuacji oraz rozwijanie rezerwy poznawczej. Badania naukowe potwierdzają, iż rezerwa poznawcza opóźnia proces starzenia się naszego mózgu, a tym samym wpływa na opóźnienie pojawienia się zaburzeń funkcji poznawczych. 

Nie wszystkie objawy choroby towarzyszące osobom z SM są dobrze widoczne i zrozumiałe dla otoczenia, a często wręcz lekceważone. Osoby z SM zdecydowanie w większym natężeniu odczuwają zmęczenie.

Nie powinni oni tego objawu ‘przewalczać’, tylko dobrze zaplanować wszelkie czynności, np. rozłożyć pracę w czasie i pozwolić sobie po każdej jej godzinie na odpoczynek. Nie znaczy to też, iż taka osoba będzie mniej efektywna. Nadal będzie efektywna, ale zaplanowanie czynności zapewni jej odpowiednie warunki na wykonanie powierzonego zadania – mówi dr n. med. Aleksandra Podlecka-Piętowska.

 

Personalizacja leczenia a jakość życia pacjentów

Obecnie dzięki dostępnym terapiom możliwości personalizacji leczenia, tj. dostosowanego indywidualnie dla konkretnego pacjenta, zmienił się znacząco przebieg choroby. Wielu pacjentów prawie nie ma rzutów choroby, co bezpośrednio przełożyło się na ich jakość życia, większą swobodę podejmowania planów osobistych czy zawodowych. Dodatkowo nowe, dostępne terapie są znacznie wygodniejsze w stosowaniu dla pacjentów.

Kiedyś były dostępne tylko terapie iniekcyjne, które stwarzały dyskomfort czy ból przy ich podawaniu i ograniczały jakość życia pacjentów. Obecnie dostępne są leki w postaci tabletek – łatwiej o nich pamiętać, łatwiej zarządzić ich stosowaniem, można zabrać ze sobą w podróż – stwierdziła dr n. med. Aleksandra Podlecka-Piętowska.

 

Wsparcie i edukacja

Istotne jest posiadanie odpowiedniej wiedzy ze strony osób z SM, jak i najbliższych na temat objawów, które mogą zostać ograniczone przez chorobę. Pozwoli to na większe zrozumienie potrzeb i możliwości chorego oraz dostosowanie zachowania rodziny czy przyjaciół. Dla osoby z SM ważne jest okazanie ze strony najbliższych cierpliwości, wyrozumiałości, wsparcia czy dopasowania w trudnych dla nich sytuacjach. Warto o tym otwarcie rozmawiać. Bliskie relacje z osobami, z którymi znamy się dłużej będą w tej sytuacji łatwiejsze do utrzymania. Ważne, aby osoba z SM o niepokojących objawach dotyczących zaburzeń funkcji poznawczych poinformowała swojego lekarza prowadzącego. Pozwoli to na zaplanowanie właściwego, spersonalizowanego leczenia zgodnie z towarzyszącymi chorobie objawami.

Kampania edukacyjna Nie sam na SM została zainicjowana przez Sanofi Genzyme. Celem kampanii jest podkreślenie roli osób bliskich w utrzymaniu motywacji oraz dbaniu o to, by chorzy nie wycofywali się z aktywnego życia osobistego i zawodowego. Działania realizowana są we współpracy ze stowarzyszeniami pacjentów: Fundacją NeuroPozytywni, Polskim Towarzystwem Stwardnienia Rozsianego, Fundacją SM-Walcz o Siebie oraz Śląskim Stowarzyszeniem Chorych na SM SezaM. Komunikacja kampanii prowadzona jest przez profil Nie sam na SM na Facebooku, na którym znajdą się m.in. specjalnie przygotowane filmy oraz porady ekspertów. Dodatkowym źródłem informacji na temat stwardnienia rozsianego jest strona www.msonetoone.pl

 

 

Copyright © Medyk sp. z o.o