Badania kliniczne stanowią fundament współczesnej medycyny. Dają chorym dodatkową możliwość leczenia poprzez dostęp do najnowszych, innowacyjnych leków, zwłaszcza w przypadkach, kiedy standardowe terapie obecne na rynku nie przynoszą określonych korzyści zdrowotnych lub dostęp do nich jest ograniczony. W ramach kampanii edukacyjnej „Badania Kliniczne Przyjazne dla Pacjenta”, z okazji Międzynarodowego Dnia Badań Klinicznych odbyła się konferencja prasowa pt. "Badania kliniczne w Polsce – pacjent, lekarz, system",  którą  honorowym patronatem objęli: Prezes Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych oraz Stowarzyszenie na Rzecz Dobrej Praktyki Badań Klinicznych w Polsce. 

Badania kliniczne są niezbędne do zarejestrowania nowego leku, służą weryfikacji jego działania, potwierdzeniu skuteczności i zagwarantowaniu bezpieczeństwa. Muszą być prowadzone na organizmie ludzkim, aby udostępnić je większej populacji. W całym procesie to bezpieczeństwo samego pacjenta, nad którym czuwa przeszkolony zespół medyczny, stawiane jest zawsze na pierwszym miejscu – mówi dr Teresa Brodniewicz, Prezes Stowarzyszenia na Rzecz Dobrej Praktyki Badań Klinicznych w Polsce.

Nie możemy jednak zapominać, że badanie kliniczne, to nadal eksperyment o nieznanym skutku końcowym, w którym podmiotem nie jest sam pacjent, ale terapia. Ważne, aby pacjent był partnerem w tym eksperymencie, musi bowiem mieć prawo świadomie wybrać, czy chce brać udział w eksperymencie medycznym, czy być leczonym według dotychczasowego sposobu, a po drugie w każdym badaniu klinicznym bardzo dużo zależy od współpracy pacjenta z lekarzem prowadzącym badanie lub/i zespołem badawczym – uważa dr Rafał Świerzewski, członek Patients' and Consumers' Working Party w Europejskiej Agencji Lekowej (EMA).

Z badań ankietowych przeprowadzonych na Uniwersytecie Medycznym we Wrocławiu wynika, iż poziom deklarowanej gotowości pełnoletnich Polaków do wzięcia udziału w badaniach klinicznych jest na poziomie umiarkowanym. Oznacza to, że średnio w 2 na 5 przedstawionych hipotetycznych sytuacji, ankietowani wyrażali chęć udziału w badaniach. Największa skłonność do udziału w badaniach klinicznych przejawiała się u ankietowanych w sytuacji zdiagnozowania u nich choroby nowotworowej, w przypadku której tradycyjna terapia nie przynosiłaby oczekiwanych efektów. Wówczas 85% badanych poddałoby się eksperymentalnemu leczeniu (w tym 53% respondentów jest o tym zdecydowanie przekonanych). Jest to naturalna i wydawałoby się racjonalna decyzja w sytuacji, kiedy umierająca osoba nie ma nic do stracenia, a tak naprawdę – wszystko do zyskania. W przypadku choroby, z którą można żyć wiele lat, stosując tradycyjne leczenie (np. nadciśnienie tętnicze, cukrzyca), chęć udziału w badaniu zadeklarowało 50% respondentów, w tym tylko 11% zdecydowanie podjęłoby tę decyzję.

Z zaprezentowanych badań wynika, że 87% ankietowanych uważa testowanie skuteczności nowych leków na ludziach za potrzebne. Barierą wejścia do badania klinicznego jest brak świadomości społecznej, niska wiedza lekarzy na temat badań klinicznych, zły PR badań klinicznych w Polsce czy trudności w znalezieniu odpowiedniego badania klinicznego. Dlatego należy prowadzić rzetelną edukację na temat badań klinicznych po to, by pacjent mógł świadomie podjąć decyzję, czy chce wziąć udział w takim eksperymencie.

Jako społeczeństwo powinniśmy wiedzieć, że takie możliwości, jak badania kliniczne, istnieją i jaką dają alternatywę. Istotna jest edukacja społeczeństwa na temat badań klinicznych, która powinna zacząć się już na poziomie szkoły średniej – komentuje dr Świerzewski.

O korzyściach dla osób chorych wynikających z udziału w badaniu klinicznym mówił dr Łukasz Więch z Accelerated Enrollment Solutions. W pierwszej kolejności podkreślił dostęp do bezpłatnej oceny stanu zdrowia oraz dostęp do usługi medycznej o podwyższonym standardzie. W wielu przypadkach dodatkową korzyścią płynącą z udziału w badaniu klinicznym, jest dostęp do realnej, nowoczesnej, choć ciągle eksperymentalnej, terapii konkretnej choroby. Ważne jest też to, iż uczestnicy badań klinicznych otrzymują badane produkty całkowicie bezpłatnie, podobnie jak wszelkie związane z udziałem w badaniu procedury diagnostyczne.

Przyszłość badań klinicznych jest jasna – doprowadzamy do rejestracji leki coraz bezpieczniejsze, coraz bardziej skuteczne, wykorzystujące najnowsze osiągnięcia nauk technicznych i wiedzę o mechanizmach powstawania chorób na poziomie komórek czy wręcz cząsteczek, pierwiastków krążących w naszych organizmach, które będą pozwalały na lepszy komfort i dłuższe życie całej ludzkiej populacji – podkreśla dr Więch.