Astma oskrzelowa to jedna z najczęstszych chorób przewlekłych układu oddechowego. W Polsce choruje na astmę ok. 5-10% Polaków, przy czym zaledwie u ok. 30% z nich choroba jest prawidłowo diagnozowana i leczona. Grupa chorych na astmę nie jest jednorodna, a przebieg kliniczny i objawy tej choroby mogą być bardzo zmienne. Zdarza się, że astma przybiera postać ciężką, czyli oporną na leczenie. Astmę ciężką, która dotyczy ok. 3,7% całej populacji chorych, rozpoznaje się w przypadku, gdy pomimo intensywnego leczenia nie udaje się uzyskać kontroli choroby, co w znacznym stopniu wpływa na jakość życia pacjenta i jego produktywność. Częste zaostrzenia choroby powodujące ogromne trudności w codziennym funkcjonowaniu mogą doprowadzić nawet do śmierci chorego. Średnia liczba zgonów z powodu astmy w Polsce wynosi ok. 500 rocznie, aż 38% z nich dotyczy chorych w wieku produkcyjnym.

Polscy pacjenci mogą bezpłatnie korzystać z najnowocześniejszych terapii biologicznych dostępnych w ramach programu lekowego „Leczenie ciężkiej astmy alergicznej IgE-zależnej oraz ciężkiej astmy eozynofilowej”. Międzynarodowe standardy diagnostyki i leczenia wskazują, że w astmie ciężkiej leczeniem pierwszego wyboru po nieskutecznym leczeniu wziewnym powinny być właśnie leki biologiczne, a nie stosowane wcześniej glikokortykosteroidy systemowe, które wiążą się ze zwiększonym ryzykiem skutków ubocznych.

Zaletą programów lekowych jest możliwość zastosowania u pacjentów innowacyjnych, kosztownych terapii, które nie są finansowane w ramach innych świadczeń gwarantowanych. Dostępne są one w wybranych ośrodkach, w których pacjenci prowadzeni są przez lekarzy specjalistów doświadczonych w terapii biologicznej. W opisie programu lekowego znajdują się kryteria kwalifikacji pacjenta do leczenia i kryteria wyłączenia z programu. Dokładnie określają one profil chorego, u którego można zastosować leczenie biologiczne – wyjaśnia dr n. med. Aleksandra Kucharczyk z Kliniki Chorób Wewnętrznych, Pneumonologii, Alergologii i Immunologii Klinicznej w Warszawie.

W Polsce funkcjonuje aktualnie 50 ośrodków leczenia astmy ciężkiej. Każdy lekarz spotykający się w swojej praktyce zawodowej z tą grupą pacjentów powinien wiedzieć, gdzie znajduje się najbliższy ośrodek leczenia i w razie potrzeby skierować tam pacjenta na konsultację.

Szacuje się, że w naszym kraju jest kilka tysięcy osób cierpiących na ciężką postać astmy. Tymczasem programem lekowym, umożliwiającym dostęp do nowoczesnej terapii biologicznej, objętych jest zaledwie ok. 750 pacjentów Wskazuje to na potrzebę dotarcia z tą informacją zarówno do lekarzy, jak i pacjentów.

Powodów tego stanu rzeczy, zdaniem ekspertów, jest wiele. Przede wszystkim jest to konieczność ścisłego stosowania się do zapisów programu i brak możliwości zgłaszania wniosków ponadstandardowych. Dostęp pacjentów do terapii biologicznych jest też czasem utrudniony z uwagi na znaczną odległość od ośrodka lub brak współpracy lekarzy specjalistów z prowadzącymi program lekowy. Do tego dochodzą kwestie administracyjne i nadmierne obciążenie lekarza i pielęgniarki dokumentacją medyczną związaną z przyjęciem kolejnych pacjentów. Problemem jest także brak wiedzy o chorobie wśród samych pacjentów.