„Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ)” - to temat kolejnej konferencji zorganizowanej przez Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych w ramach kampanii Lek Bezpieczny. Tym razem eksperci Urzędu omówili temat leków, będących jednym z najczęściej poruszanych zagadnień współczesnej farmakoterapii – zarówno przez pracowników Służby Zdrowia, jak i pacjentów ze względu na ogromną skalę ich zażywania, zarówno w sytuacjach, gdy są wskazane, ale często także bez potrzeby. Zadaniem Konferencji było przekazanie istotnych wiadomości o tej grupie leków, przydatnych dla pacjentów, ale też wskazanie i ostrzeżenie przed popełnianymi błędami przy ich zażywaniu - leki te przynoszą istotną ulgę pacjentom, znosząc lub ograniczając dolegliwości bólowe różnego pochodzenia, jednak należy pamiętać, że, zwłaszcza niewłaściwie stosowane, mogą być powodem licznych działań niepożądanych.

Właśnie Bezpieczeństwu stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych był poświęcony wykład Gospodarza Konferencji dr Grzegorza Cessaka, Prezesa URPL,WMiPB, a zarazem Wiceprzewodniczącego Rady Zarządzającej Europejskiej Agencji Leków (European Medicines Agency, EMA); który wypunktował najistotniejsze zagadnienia, mówiąc m.in.:

-Trzeba leczyć przyczynę bólu; leczenie przeciwbólowe jest tylko działaniem wspomagającym i nie jest celem samym w sobie.

-Lek musi być dobierany w zależności od schorzenia, siły bólu oraz przeciwwskazań do stosowania stwierdzanych u pacjenta.

-NLPZ charakteryzują się wysokim potencjałem wywoływania działań niepożądanych w obrębie przewodu pokarmowego, ale też, co jest mniej znanym faktem – działaniami niepożądanymi ze strony innych narządów, w tym układu sercowo-naczyniowego i nerek.

-Liczba produktów, dostępnych bez recepty (OTC) zawierających daną substancję czynną NLPZ jest bardzo duża. Na przykład na rynku mamy: 161 produktów zawierających kwas acetylosalicylowy, 177 produktów zawierających paracetamol oraz 163 produkty zawierające ibuprofen.

-NLPZ występują pod wieloma różnymi nazwami handlowymi, dlatego też zawsze jest istotne sprawdzenie nazwy substancji czynnej przed zażyciem danego leku. Nierzadko zdarza się, ze pacjenci nieświadomie przyjmują w ten sposób wielokrotnie wyższe od zalecanych i dozwolonych dawki leków (np. paracetamolu), co może skończyć się ciężkim zatruciem, a nawet zgonem.

-Właśnie przypadkowe (lub zamierzone) zatrucia paracetamolem stanowią 35-45% wszystkich zatruć lekowych w Wielkiej Brytanii; 50% przypadków ostrej niewydolności wątroby w USA i są najczęstszą przyczyną zatruć lekowych w Polsce.

 

Rolę niesteroidowych leków przeciwzapalnych w terapii bólu omówiła dr hab. n. med. Ewa Bałkowiec–Iskra, Kierownik Pracowni Farmakologii Bólu Katedry i Zakładu Farmakologii Doświadczalnej i Klinicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Członek Komisji Produktów Leczniczych URPL,WM i PB, Członek Committee for Medicinal Products for Human Use (CHMP) Europejskiej Agencji Leków (EMA).

Warto zapamiętać najważniejsze tezy tego wystąpienia:

-Leki przeciwbólowe bez kontroli lekarskiej mogą być stosowane tylko krótkotrwale.

-W leczeniu bólu należy stosować skuteczne dawki terapeutyczne, pamiętając o czasie działania leku.

-Jednoczesne stosowanie leków przeciwbólowych o tym samym mechanizmie działania nie znajduje uzasadnienia.

-Stosowanie leków przeciwbólowych przez czas dłuższy niż określony w informacji o leku bez kontroli lekarskiej obarczone jest wysokim ryzykiem działań niepożądanych, takich jak m.in. udary niedokrwienne mózgu, owrzodzenia żołądka, nasilenie krwawienia, zaburzenia czynności nerek i wątroby, wzrost ciśnienia tętniczego.

-Najbardziej narażone na wystąpienie działań niepożądanych są osoby w wieku powyżej 65 roku życia, kobiety ciężarne oraz małe dzieci.

-Dawka stosowanego leku przeciwbólowego powinna być zgodna z zaleconą przez lekarza lub z podaną w ulotce dla pacjenta.

-Osoby stosujące kwas acetylosalicylowy (aspirynę) w prewencji zawałów i udarów niedokrwiennych nie powinny stosować produktów zawierających ibuprofen.

-Stosowanie leków przeciwbólowych przez kobiety ciężarne zawsze powinno być skonsultowane z lekarzem

-Nie wolno stosować leków zawierających kwas acetylosalicylowy (aspirynę) u dzieci do 12 roku życia.

- W przypadku przyjęcia dawki paracetamolu przekraczającej dawkę terapeutyczną konieczna jest pilna konsultacja lekarska.

- Skuteczność leczenia zatruć paracetamolem jest uzależniona od czasu podania specyficznego leczenia.